30 stycznia w Gorzowie tradycyjnie od ponad dwudziestu lat obchodzony jest Dzień Pamięci i Pojednania, przypominający o opuszczeniu miasta przez Niemców i początkach osiedlania się polskich mieszkańców.
W tym dniu przedstawiciele byłych mieszkańców Landsberga oraz władze miasta składają wieńce pod kamieniem pamiątkowym w parku Kopernika, na cmentarzu oraz w ossarium. Zwieńczeniem uroczystości jest wspólne uderzenie w Dzwon Pokoju, który został ufundowany przez byłych mieszkańców Landsberga z okazji 750-lecia miasta jako symbol pamięci i pojednania między Polakami i Niemcami.
Niech radością miasta będzie, Pokój jego pierwszym dźwiękiem - te słowa, w dwóch językach – polskim i niemieckim – pochodzące z „Pieśni o dzwonie” Fryderyka Schillera, widnieją na tablicy zamieszczonej na dzwonnicy, a obok nich informacja:
„Dzwon Pokoju ufundowany został z okazji 750. rocznicy założenia miasta Landsberga (Warthe) – Gorzów Wielkopolski jako symbol nieustającego życzenia pokoju i przyjaźni dawnych i obecnych mieszkańców tego miasta. Bundesarbeitgemeinschaft Landsberg (Warthe), Stadt und Land, Miasto Gorzów Wielkopolski, 2 lipca 2007 r.”
Sam dzwon wykonany jest z brązu, waży tonę, a jego powierzchnię ozdabia herb miasta oraz napis: Pokój – Pax – Frieden, Landsberg A. D. Warthe/Gorzów Wielkopolski 1257 – 2007. Zabrzmiał on po raz pierwszy, uruchomiony przez prezydenta Tadeusza Jędrzejczaka i szefową landsberczyków Ursulę Hasse – Dresing, 2 września 2006 roku, inaugurując obchody 750-lecia miasta. Od tej pory dźwięk pokoju rozbrzmiewa, zgodnie z uchwałą Rady Miasta, z okazji świąt narodowych i dni ważnych dla miasta: 30 stycznia, 3 maja, 2 lipca, 15 sierpnia i 11 listopada.
30 stycznia jest dla Gorzowa ważną historyczną datą. Tego dnia Armia Radziecka wkroczyła do Landsberga, zmuszając ludność niemiecką do opuszczenia miasta. Uroczyste obchody tego dnia nie są jednak jedynym przejawem pamięci władz miasta o jego dawnych mieszkańcach i współpracy z BAG. W 1993 roku odsłonięto na terenie dawnego niemieckiego cmentarza ewangelickiego kamień pamiątkowy, upamiętniający przedwojennych mieszkańców. 30 stycznia 2007 roku przy okazji obchodów Dnia Pamięci i Pojednania odsłonięto ossarium na cmentarzu komunalnym, w którym spoczęły szczątki 2 700 landsberczyków, odkopane podczas budowy drogi przez park Kopernika, czyli na dawnym cmentarzu ewangelickim. Natomiast w czerwcu 2010 roku w parku Kopernika, w obecności przedstawicieli byłych mieszkańców, zostało otwarte lapidarium z płytami nagrobnymi dawnego landsberskiego cmentarza.
Umowę o współpracy miasta i byłych mieszkańców podpisano w 1995 roku. Było to sformalizowanie kontaktów, które zostały nawiązane już w latach 70., kiedy Hans Beske z Herfordu zaczął przyjeżdżać do Gorzowa i spotykał się z biskupem Wilhelmem Plutą i gorzowskimi artystami. Dzięki temu w 1982 roku ukazał się album „Drogi ku sobie”, pierwsza książka o niemieckiej i polskiej historii Gorzowa. Wspólne przedsięwzięcia landsberczyków i miasta to także m.in. rekonstrukcja stojącej na Starym Rynku Fontanny Pauckscha, czy ufundowanie popiersia Maxa Bahra, któremu Gorzów zawdzięcza Łaźnię Miejską. Dzień Pamięci i Pojednania nie tylko udowadnia, że polsko – niemieckie pojednanie jest możliwe, ale także sprawia, że to właśnie Gorzów może być ich modelowym przykładem.
Więcej informacji o programie uroczystości Dnia Pamięci i Pojednania można przeczytać
tutaj
.Anna Pękalska, Dariusz Wieczorek
Fot. Łukasz Kulczyński, Bartłomiej Nowosielski, Daniel Adamski
