Zmarła honorowa obywatelka Gorzowa Wielkopolskiego Alfreda Markowska, babcia Nońcia.
Przez lata żyła skromnie, bez rozgłosu, ciesząc się zasłużonym autorytetem wśród romskich rodów. Doczekała się ok. 250 wnuków – własnych i dzieci tych, które uratowała przed śmiercią.
Alfreda Markowska urodziła się w 1926 r. w okolicach Stanisławowa, w taborze Romów z grupy Polska Roma. Wybuch II wojny światowej zastał Jej rodzinę we Lwowie, skąd uciekając przed Armią Czerwoną przeszli taborem na tereny okupowane przez Niemców. W 1941 r. w lesie w okolicach Białej Podlaskiej Niemcy wymordowali rodzinę babci Nońci: rodziców, rodzeństwo i dalszych krewnych.
Ona wraz z mężem znalazła się w Rozwadowie (koło Stalowej Woli), w obozie pracy o stosunkowo lekkim reżimie. Dzięki dokumentom zaświadczającym pracę na kolei, mogła w miarę bezpiecznie oddalać się od Rozwadowa, realizując niezwykłą misję ratowania romskich i żydowskich dzieci z miejsc pogromów i transportów do obozów. Wyrabiała im fałszywe dokumenty i zaświadczenia o pracy; umieszczała w rodzinach romskich lub wyszukiwała inne miejsca schronienia; niektóre wychowywała sama. W ten sposób uratowała około 50 dzieci.
Po wojnie wędrowała z taborem szlakami Pomorza i ziem zachodnich, aby ostatecznie zatrzymać się w Gorzowie Wielkopolskim.
Za szczególne zasługi w ratowaniu życia ludzkiego, w 2006 r., Prezydent RP odznaczył Alfredę Markowską Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W uroczystości obok licznie przybyłych Romów wzięli udział przedstawicieli najwyższych władz Polski, przedstawiciele Izraela, Niemiec i USA. Było to wydarzenie bez precedensu – po raz pierwszy w historii Polski tak wysokie odznaczenie państwowe przyznano romskiej kobiecie.
15 września 2017 roku podczas uroczystej sesji Rady Miasta Alfreda Markowska otrzymała, przyznany przez aklamację przez gorzowskich radnych, tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. - Jestem ogromnie zadowolony; mieszkająca w naszym mieście romska Irena Sendlerowa w pełni na to zasługuje – powiedział wówczas prezydent Jacek Wójcicki.
W maju 2017 roku w Gorzowie odsłonięto mural z podobizną babci Nońci. Mural to kolejny akt uhonorowania przez władze miasta Alfredy Markowskiej. W 2016 roku otrzymała swoje mieszkanie na własność. Rada Miasta była jednomyślna, a podpisanie aktu notarialnego nastąpiło w mieszkaniu pani Alfredy. Data na akcie notarialnym też była symboliczna: 8 kwietnia, kiedy obchodzony jest Światowy Dzień Romów.
źródło: Muzeum Kultury Romów
Dariusz Wieczorek
Wydział Promocji i Informacji
Fot. Łukasz Kulczyński
Ona wraz z mężem znalazła się w Rozwadowie (koło Stalowej Woli), w obozie pracy o stosunkowo lekkim reżimie. Dzięki dokumentom zaświadczającym pracę na kolei, mogła w miarę bezpiecznie oddalać się od Rozwadowa, realizując niezwykłą misję ratowania romskich i żydowskich dzieci z miejsc pogromów i transportów do obozów. Wyrabiała im fałszywe dokumenty i zaświadczenia o pracy; umieszczała w rodzinach romskich lub wyszukiwała inne miejsca schronienia; niektóre wychowywała sama. W ten sposób uratowała około 50 dzieci.
Po wojnie wędrowała z taborem szlakami Pomorza i ziem zachodnich, aby ostatecznie zatrzymać się w Gorzowie Wielkopolskim.
Za szczególne zasługi w ratowaniu życia ludzkiego, w 2006 r., Prezydent RP odznaczył Alfredę Markowską Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W uroczystości obok licznie przybyłych Romów wzięli udział przedstawicieli najwyższych władz Polski, przedstawiciele Izraela, Niemiec i USA. Było to wydarzenie bez precedensu – po raz pierwszy w historii Polski tak wysokie odznaczenie państwowe przyznano romskiej kobiecie.
15 września 2017 roku podczas uroczystej sesji Rady Miasta Alfreda Markowska otrzymała, przyznany przez aklamację przez gorzowskich radnych, tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. - Jestem ogromnie zadowolony; mieszkająca w naszym mieście romska Irena Sendlerowa w pełni na to zasługuje – powiedział wówczas prezydent Jacek Wójcicki.
W maju 2017 roku w Gorzowie odsłonięto mural z podobizną babci Nońci. Mural to kolejny akt uhonorowania przez władze miasta Alfredy Markowskiej. W 2016 roku otrzymała swoje mieszkanie na własność. Rada Miasta była jednomyślna, a podpisanie aktu notarialnego nastąpiło w mieszkaniu pani Alfredy. Data na akcie notarialnym też była symboliczna: 8 kwietnia, kiedy obchodzony jest Światowy Dzień Romów.
źródło: Muzeum Kultury Romów
Dariusz Wieczorek
Wydział Promocji i Informacji
Fot. Łukasz Kulczyński
